Schenking uit de nalatenschap Cafmeyer
Dit voorjaar maakte Joost Schelpe uit Assebroek een mooie schenking uit de nalatenschap Cafmeyer over aan de Werkgroep Heemkunde Sint-Kruis. De familie Cafmeyer in Sint-Kruis was dicht bevriend met de Assebroekse kunstenaar en graficus Gerard Schelpe (1906-1973). Zo was de bekende heemkundige Magda Cafmeyer (1899-1983) doopmeter van Joost Schelpe, zoon van Gerard.
Deze belangrijke aanwinst betreft ten eerste een fraaie krijttekening met zelfportret door Magda Cafmeyer (1899-1983). Daarnaast kregen we een documentaire schat van 152 gedachtenisprentjes en 14 rouwbrieven van de familie Cafmeyer en families in Sint-Kruis waarmee de Cafmeyers verwant of bevriend waren.
De stamvader van de Cafmeyers in Sint-Kruis was Jozef (1814-1887); hij kwam in 1842 naar Sint-Kruis, huwde er in 1848 de boerendochter Eugenia Hoste en was er vele jaren als koster en schoolmeester actief. De prentjes van zowel Jozef als Eugenia (1831-1916) zijn in de verzameling aanwezig. Van Jozef Cafmeyer bleef ook zijn rouwbrief bewaard, "gedurende 44 jaar Koster en 38 jaar Gemeente Onderwijzer te Ste Kruis".
Zelfportret Magda Cafmeyer (foto met dank aan Hugo Vanderkeere) ►
Nagenoeg de volledige Sint-Kruise familie Cafmeyer is in deze verzameling aanwezig. Enkele prentjes bevatten een foto, zoals van Alfred Cafmeyer (1869-1902), geboren in Sint-Kruis en gestorven als missionaris in Congo. Het oudste prentje i.v.m. de familie Cafmeyer verwijst naar het overlijden van Prosper Cafmeyer in 1876, amper 19 jaar oud. Hij was leerling aan de Normaalschool in Torhout en wou net als zijn vader Joseph, ‘stichter’ van de Sint-Kruise Cafmeyertak en in 1842 van de jongensbasisschool in Sint-Kruis, onderwijzer worden. Ook van Magda’s broer Prosper (° 1891916) die op 3 augustus 1916 sneuvelde aan het front aan de IJzer, bleef het prentje bewaard.
Het oudste gedachtenisprentje in de gehele schenking dateert van 1862 en gedenkt het overlijden van bakker en kerkmeester Martinus De Bruyne. In de collectie steekt ook het bidprentje van zijn neef molenaar Leopold De Bruyne († 1921), die schepen was en naar wie een straat is genoemd. Uit de jaren 1870 dateren de prentjes van Isabella Clara Temmerman (x Robertus De Bruyne) (1875), Bernardus Hoste (1876), Regina Hoste (1876), Barbara Vermandere (x Pieter Rommel) (1877) en Jacobus Franciscus Deschepper (1878). Verder onder meer de families De Backere (8), De Bruyne (3), Deschepper (5), Neirynck (3) Rommel (4) en Timmerman (3) en Maene.
Bijzonder is een familiefoto, waarvan we vermoeden dat die is genomen bij de 'monastische professie' (eeuwige geloften) van Anna Cafmeyer (1897-1988) op 5 juni 1934, als non in de abdij Sint-Godelieve Ten Putte in Gistel. Een aandenken aan die monastieke gelofte steekt ook in de schenking. Op de foto draagt Anna een bloemenkroon. Zij kreeg toen de naam zuster Gabriël en was een zus van volkskundige Magda.
Volkskundige Magda Cafmeyer
Aanleiding tot deze schenking was de kermisexpo over Sint-Kruise straatnamen die door de Werkgroep in september 2022 werd opgezet. Magda Cafmeyer en de straat naar haar genoemd waren daar aan de orde. Magda Cafmeyer werd geboren in Sint-Kruis in 1899. Ze groeide op in het grote gezin van de koster-organist en onderwijzer Arthur Cafmeyer en Hermine Neirynck, als zesde van 12 kinderen, waarvan er 9 volwassen werden, 7 meisjes en 2 jongens. De hogergenoemde Jozef Cafmeyer was haar grootvader. Magda bleef ongehuwd, net als al haar zussen. Met enkele zussen bleef ze haar leven lang wonen in het grote ouderlijke huis recht tegenover De Zorge. Het talent om te schilderen en te musiceren deelde ze met haar huisgenoten. Ze overleed op 11 februari 1983.
Magda studeerde aan Brugse rijksnormaalschool voor onderwijzeres, een familietraditie. Vanaf 1923 stond ze in de Brugse Sint-Annaparochie voor de klas, in scholen van de Zusters van Sint-Vincentius (in de volksmond de papnonnen genoemd). In deze volkswijken werd haar belangstelling voor volkskunde gewekt. Ze bracht de geschiedenis van Sint-Kruis in kaart en liet een indrukwekkend volkskundig oeuvre na, drie boeken en ontelbare artikelen. Het meest opvallende document in de schenking betreft Magda’s identiteitskaart (‘Kaart van eenzelvigheid en inschrijving in de Bevolkingsregisters’, met de vermelding ‘onderwijzeres, Moerkerksesteenweg 199’ (vandaag: Alfa Thuis, Moerkerkse Steenweg 215).
Brugse uitgeverijen
Een aantal van deze prentjes verwijzen naar belangrijke Brugse uitgevershuizen zoals Ancot, Delplace, Sint-Augustinusdrukkerij (Desclée-De Brouwer) en Van de Vyvere-Petyt. Lokale drukkerijen in Sint-Kruis (al dan niet ook als begrafenisondernemer actief) werkten deze prentjes verder af. Dit levert ons voor Sint-Kruis de namen op van de drukkerijen J. De Reyghere-Van Hoorickx (1888-1899), A. Wènes-Dewulf (1902-1912), Em. Lootens (1915-1917) en Leo Cafmeyer-De Knock (1929-1942), overigens een oom van Magda Cafmeyer.
Ludo Vandamme (WHSK)