WALTER JAN VAN ROBAYS   meubelmaker

Sint-Kruis 15 maart 1887 - 6 oktober 1961


Walter Jan Van Robays is het vierde kind van het kroostrijke gezin van architect en meubelmaker-schrijnwerker Karel Van Robays (Egem 29 september 1859 – Sint-Kruis 20 december 1926) en Marie Octavie Van Daele (Koolskamp 19 juli 1857 – Sint-Kruis 1 november 1919). Ze woonden in de Polderstraat naast het houtverwerkingsbedrijf. Zijn vader was schepen en tijdens WO I waarnemend burgemeester van Sint-Kruis van 1916 tot 1921.

 

◄ Ouderlijke woning van Walter in de Polderstraat. (Foto EC, 2022)

Het gezin Karel Van Robays - Octavie Van Daele en 8 kinderen poseren in de tuin die weerspiegeld wordt in het venster. V.l.n.r.: Godelieve, Maria, Hubrecht, vader Karel, Walter, Germana, moeder Octavie, Gudula, Jozef en Lutgarde. Leo was al overleden in 1889 en de jongste, Ludwina, moest nog geboren worden in 1902. Germana, geboren in september 1899 staat al recht op een stoel. Dit doet de foto dateren circa zomer 1900. (bron: familiealbum van de familie Van Robays, collectie Duyck)

In totaal waren er liefst tien kinderen. Ze worden allemaal in Sint-Kruis geboren. Zijn oudere broers en zussen zijn Jozef (1881-1927) die timmerman wordt, Maria Julia (1883-1959) die boekhoudster wordt en Leo Kamiel (°1885) die overlijdt in 1889. (1)

Walter Jan zelf wordt geboren op 15 maart 1887. Zijn jongere broers en zussen zijn Hubrecht (1889-1940), die huwt met Margaretha Lambert en in 1927 de zaak van zijn vader in de Polderstraat overneemt, Lutgarde (1891-1976) die huwt met Herman Persyn en Godelieve (1893-1906). Zijn jongste drie zussen worden kloosterzuster: Gudula (1895 -1958) treedt binnen als ‘zuster Francisca van het Heilig Hart’ bij de Arme Klaren, Germana (1899-1939) wordt missiezuster ‘Maria Ludwina’ bij de kanunnikessen van de H. Augustinus en overlijdt in Congo en Ludwina (1902-1941) treedt binnen bij de ursulinen in Haverlo (Assebroek) als ‘Maria de la Présentation’.

Het gezin Walter Van Robays-Bultynck

 

Walter huwt op 10 februari 1914 met Margaretha Bultynck (Koolkerke, 2 augustus 1889 – Brugge, 24 mei 1972), enige dochter van kolen- en graanhandelaar Peter Bultynck. Ze gaan wonen in de Prins Leopoldstraat en krijgen twee dochters en twee zonen: Maria (15 augustus 1924 – 25 januari 1966) die ongehuwd blijft en bij haar ouders thuis in de Prins Leopoldstraat 12 zal overlijden, Albert (Sluis 27 oktober 1915 -  ?) die architect-bouwmeester wordt en huwt met Godelieve Van Hollebeke en in Kortrijk gaat wonen, Agnes (26 mei 1919 - ?) die in 1940 huwt met opziener van verzekeringen Benjamin (‘Benny’) Vanderhaeghen (°Deinze 4 januari 1911) en in de Moerkerkse Steenweg 140 gaat wonen en Jozef (27 maart 1930 -  ) die landmeter wordt en huwt met Rachel Van Hecke.

"Walter Van Robays beëindigde zijn moderne humaniora in 1904 aan het Sint-Amandsinstituut te Gent. Op 16 december 1905 start hij zijn studies voor het behalen van het diploma gezworen-landmeter." schrijft Yvette Kemel. (2)

Net zoals zijn vader (in 1883) en zijn broers Jozef (in 1902) en Hubrecht (in 1907) wordt Walter in 1905 lid van de Sint-Kruise schuttersgilde Vrije Archiers van Maria Theresia, wat niet alleen ontspannend is, maar ook een sociaal netwerk biedt. (3) Hij mag bv. in 1905 de molenaarswoning van molenaar Leopold De Bruyne in de Schaakstraat 93  ontwerpen.

Meubelbedrijf Walter Van Robays


Yvette Kemel schrijft: “Nadat hij bij zijn vader werd ingewijd in de kunst van het beeldhouwen diende hij op 17 januari 1914 bij het Gemeentebestuur van Sint-Kruis een bouwplan in tot het oprichten van een meubelfabriek, volgens een door hem getekend plan. Deze zou gebouwd worden in de Prins Leopoldstraat. (...). Met een bruidsschat van 25 000 goudfranken werd Walter in de mogelijkheid gesteld om de meubelfabriek op te richten waarvoor hij inmiddels een bouwvergunning had. Door het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werden de werken niet aangevat. Walter vluchtte met zijn echtgenote naar Sluis”. (Aanvulling: Daar wordt zoontje Albert geboren op 27 oktober 1915).

“In 1915 werd de fabriek echter gebouwd door de Duitsers, ongeveer volgens de plannen van Walter Van Robays. Het bedrijf stond echter op het verkeerde perceel, het werd gebouwd op de grond toebehorende de Kerkfabriek van St-Anna. Na de oorlog keerde het gezin Van Robays terug naar Sint-Kruis. Walter werd eigenaar van de fabriek en kocht in 1920 de grond waarop de fabriek stond, van de kerkfabriek van St-Anna. Het bedrijf werd uitgebreid met een meubelmagazijn en een houtloods.

Het nieuwe bedrijf had gemiddeld 80 mensen in dienst, bij grote werken kon dit oplopen tot 120. Deze moderne meubelfabriek had een uitgebreid machinepark, onder meer een freesmachine, zodat het werk van de beeldhouwers veel eenvoudiger werd. Net als zijn vader was hij gespecialiseerd in kerkmeubelen, alsook gebeeldhouwde kantoormeubelen, muurbekledingen enz.. in gotische stijl met bladmotief. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden een tijdje bunkerdeuren gefabriceerd. Het personeels- en orderboek van dit bedrijf is bewaard gebleven en omvat een schat aan informatie.”

“Op 8 augustus 1923 kreeg Walter Van Robays de toelating om naast de fabriek een villa te bouwen, deze kreeg de naam ‘Hera’.”

◄  De directeurswoning van Walter Van Robays, Prins Leopoldstraat 22, dateert van 1923. De bouwaanvraag (nummer 1034/0256, 1923) wijkt grondig af van het uiteindelijke, soberder resultaat. Roze baksteenbouw met overhoeks geplaatste steunberen. Dubbelhuis met historiserende elementen zoals de sierankers, vensters met afgeschuinde dagkanten en tandlijst onder de dakgoot. Sinds september 2009 vastgesteld als bouwkundig Erfgoed. Vandaag is het schrijnwerk gedeeltelijk bewaard met fraai versierd glas in lood. Tegen de rechterzijgevel een oplopende driezijdige erker. De voortuin was tot 2023 afgesloten met eenvoudig hekwerk gevat tussen bakstenen pilaartjes, maar is sindsdien verwijderd. Achteraan de tuin staat een pittoresk tuinhuisje met opschrift "ROZENHUISJE".  (4) 

(https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/77503 (3) (Foto EC augustus 2023)

 

“In 1926 werd de Compensatiekas van de Christelijke Patroons opgericht. Walter was een van de stuwende krachten achter dit privé-initiatief en werd benoemd tot eerste voorzitter in de periode van 1926 tot 1933.”

“In 1939 probeert Walter een grote opdracht van het Belgische leger te bemachtigen. Door de mobilisatie had het leger nood aan barakken om de soldaten onder te brengen. Kort nadat hij de opdracht had gekregen, had het Belgische leger gecapituleerd. Het hout voor de barakken was echter al geleverd. Om te vermijden dat het hout door de Duitse legerleiding zou in beslag genomen worden, had hij het hout in zijn bedrijf gestapeld. De Duitsers kwamen het echter te weten en dwongen hem de barakken verder af te werken, nu voor de Duitse soldaten. Walter nam de opdracht aan met de gedachte op deze wijze de arbeiders verder werk te bezorgen. Na de oorlog werd dit hem door enkele mensen kwalijk genomen. Ook zijn zoon Albert, intussen architect, deelde in de brokken. In het huis dat hij naast de fabriek had laten bouwen, werd alles kort en klein geslagen. Dit alles betekende het einde van de Meubelfabriek Van Robays te Sint-Kruis.”

Wanneer het meubelbedrijf zijn activiteiten stil legde, hebben we niet nagegaan. Feit is dat Octaaf Cocquyt in oktober 1960 de bouwvallige werkhuizen overkoopt en op 3 februari 1961 zijn meubelfabriek uit Dudzele laat overbrengen. Het familiebedrijf bestond toen 50 jaar. Vanaf dan wordt Sint-Kruis vertrouwd met het bloeiende bedrijf ‘Meubelen Cocquyt’.

Walter Van Robays overlijdt thuis in de Prins Leopoldstraat 12 op 6 oktober 1961. Hij was 74 jaar geworden. Zijn echtgenote, Margaretha Bultynck, overlijdt op 24 mei 1972.

 ▲ Walter verzorgde zijn personeel. Op 21 juli 1924 vereremerkt hij drie werknemers: Henri Van Wassenhove, Emiel Van Daele en C. De Baecke met het Nijverheids Ereteken Eerste Klas (foto: collectie WHSK)

 

Eric Colenbier, augustus 2023

(1) Genealogisch opzoekwerk gebeurde door Kemel Yvette (2000), ‘Familie van Robays’ in onze WHSK-publicatie ‘Sint-Kruis omstreeks 1900‘, p. 37-38. Bepaalde gegevens werden aangevuld vanuit Archiefbank Brugge of vanuit onze WHSK-collectie rouwbrieven en -prentjes.

(2) Overgenomen van Kemel Yvette (2000), ‘Familie van Robays’ in onze publicatie ‘Sint-Kruis omstreeks 1900‘, p. 31-36.

(3) Dewitte Fons (1975), 500 jaar vrye archiers van mynheere sint sebastiaen te sint-kruis-bij-brugge. p. 164.

(4) Gilté Stefanie & Van Vlaenderen Patricia, met medewerking van Dendooven Karel (2005), Inventaris van het bouwkundig erfgoed, Provincie West-Vlaanderen, Gemeente Brugge, Deelgemeente Sint-Kruis, p. 160, onuitgegeven werkdocumenten. Zie ook https://inventaris.onroerenderfgoed.be/erfgoedobjecten/77503