Kasteelhoeve Blauw Kasteel en Blauwhuis

(Blauwkasteelweg, voorheen Klokstraat)

(Rita Bossuyt en Eric Colenbier, 2023)

 

Volgens het hallengebod en de koopakte van 1536 wordt ’t Blaeuwe Casteel door de failliete Pierre de Mouscron verkocht aan Mathijs Lauwerin, heer van Watervliet. Zijn zoon Marc Lauweryn (Marcus Laurinus), heer van Watervliet (1525 – Calais 1581), erft het goed.  Hij  woont in het Hof van Watervliet in Brugge. De ‘Laurocorinthus’ of’ Villa Laurinorum’ zoals het plan van Marcus Gerards (1562) vermeldt, was zijn Hof van Plaisance. Tijdens het calvinistische bewind komt in 1579 het bevel tot verplichte sloop van ’t Blaeuwe Casteel, samen met het nabijgelegen kartuizerklooster Genadedal, de kerk, molens, herbergen en tal van andere hoge gebouwen aan de rand van de stadsomwalling. Dit gebeurt om strategische redenen. De erfgenaam van Marc, broer Guido Lauweryn, erft in 1581 de schulden.

 

▲ Het plan van Marcus Gerards (1562) geeft een mooi beeld van het omwalde gebastioneerde ‘t Blaeuwe Casteel gelegen tussen de kerk en het kartuizerklooster Genadedal. Het kasteel heeft een woongedeelte, duiventoren en zwanenhuis. De hoofdingang (boven) had een zware bovenbouw. De bewoners van het kasteel hadden zicht op de kluizen van het nabijgelegen kartuizerklooster.

▲  ► Detail uit de Caerte Figurative van het omwalde domein Blauw Huijs, door Hendrik de la Porte gemaakt in 1663 in opdracht van de testamentaire voogden van de kinderen van Gerard van Volden en zijn vrouw, die kort na elkaar overleden. Hun domein liep van de huidige Blauwkasteelweg tot aan de Waterganck de Eede (nu deel van het  Zuidervaartje). De toegangspoort, het woonhuis en enkele gebouwen vewijzen naar de situatie van 'Blauw Huus' van Volden. Zie detail plan Hendrik de la Porte 1663.

In 1595 verkoopt de weduwe van Guido Lauweryn het Blauw-Kasteeldomein aan Gheraert van Volden. Nadien wordt het minder groot herbouwd. Eigenaar van Volden noemt het daarom wat meer bescheiden Blauw Huijs.  Via de langstlevende erfgename Anne-Marie van Volden, gehuwd met Charles Philippe vander Beke heer van Steenbeke, wordt het Blauw-Kasteeldomein eigendom van Charles François vander Beke de Cringen  (1749-1840).  Hij breidt de woning uit tot een classicistisch herenhuis met opnieuw de naam Blauw Kasteel. 

 

Charles François vander Beke de Cringen verkoopt het Blauw-kasteeldomein aan Jan-Joseph van Zuylen van Nyevelt (1802-1883), familie van zijn schoonbroer. Diens enige dochter Pélagie Van Zuylen van Nyevelt (1832-1914), getrouwd met haar neef Prosper van Zuylen, laat in 1905 het domein testamentair overmaken aan de Burgerlijke Godshuizen van Brugge, nu OCMW of Mintus. Het huis wordt van 1907 tot circa 1914 gehuurd door Joseph Eloy, bedrijfsleider van Zeebrugge. Het is onbewoond wanneer Duitse officieren er zich tijdens WO I komen inkwartieren.

▲ Joseph Eloy, bedrijfsleider in de haven van Zeebrugge en huurder van het Blauw Kasteel van Zuylen liet in 1907 dit schilderij maken door E. Van Bie. (privécollectie Jacques Eloy-Lammens)

In 1921 wordt het gebouw gesloopt om plaats te ruimen voor het sanatorium voor tbc-patiënten Gesticht Baron Jan-Joseph van Zuylen van Nyevelt, beheerd door het Sint-Janshospitaal . Ook dat gebouw wordt, zij het na protest van de plaatselijke jeugdraad en de familie van Zuylen, in 1988 verkocht en gesloopt. Op die site staan nu de serviceflats van Residentie Park van Zuylen op de hoek van de  Kartuizerstraat, Julius Delaplacestraat en Blauwkasteelweg.

 

Op de site waar eeuwenlang het Blauw Kasteel of Blauw Huis zelf heeft gestaan, kunnen vandaag de scouts van VVKSM Don Bosco naar hartenlust hun creativiteit botvieren. De oude hoevegebouwen Blauw Huis zijn in gebruik van de Stedelijke Groendienst en de petanqueclub de Gulden Kamer. Binnen het Blauw-Kasteeldomein huizen ook de conciërge van de omliggende sportterreinen, de Schuttersgilde De Vrye Archiers van Mynheere Sint-Sebastiaen, het Tennis- en Squash Centrum Brughia, de Padelclub Brugge, de sportzaal voor verdedigingssporten, meerdere voetbalvelden en een speelpleintje.

Het verder gelegen Woonzorgcentrum van Zuylen draagt er sinds 1989 toe bij dat “ten eeuwigen dage” de geest van het legaat van barones Pélagie van Zuylen van Nyevelt wordt nageleefd.

 

Meer info?

 

▲ De in 1996 geconsolideerde restanten van het oorspronkelijke poortgebouw bevinden zich langs de Blauwkasteelweg. Er zijn sporen van de omheiningsmuur herkenbaar in de verhoogde muur van de aangebouwde schuur uit de 17de eeuw. Een erfgoedbordje geeft uitleg over de site. (Foto: EC 2023)