Oorlogsrelicten uit WO II in Sint-Kruis
1. Twee WO II-bunkers op de begraafplaats van Sint-Kruis (1944)
Op het einde van de Pastorieweg staan op de begraafplaats van Sint-Kruis en naast basisschool Mozaïek twee grote bunkers tegenover elkaar. Ze zouden de grootste nog intact bewaarde bunkers in West-Vlaanderen zijn. De ene is overgroeid door klimop, de andere is daarvan vrij gemaakt. Ze zijn niet toegankelijk, maar werden onderzocht en in 2009 opgenomen in de Inventaris Onroerend Erfgoed onder het nummer 77455 .
▲ Wat in 2002 een enorme struik met bouwafval leek naast de basisschool Mariawende en het huis van stoelenzetster Camilla Van Quackebeke, verborg eigenlijk een bunker. (WHSK foto A1936)
▲ Dezelfde bunker eind 2023: vrijgemaakt is die een onopvallend decor voor de urnenbegraafplaats naast basisschool Mozaïek.
◄ De bunker er recht tegenover is wel nog begroeid met klimop. De deuren zijn vrij gehouden. (situatie 2023)
Volgens die studie maakten de betonnen constructies deel uit van de Duitse Atlantikwall Verdediging en werden ze gebouwd in 1944. Ze zijn van het type Regelbau 622 waarvan er in Denemarken, Nederland, België en Frankrijk zo’n 1600 exemplaren hebben bestaan. De eerste bunker heeft het nummer 285, geschilderd op de binnenmuur van de eerste ingang van de bunker. De afmetingen van de bunkers zijn bij benadering 16 meter lang en 11,50 meter breed. Aan één zijkant leidt een kleine ijzeren ladder naar een ronde opening in het dak waar draaibaar geschut stond.
Een later onderzoeksrapport van de WMF (Werkgroep Moderne Fortificatie, sectie van het Simon Stevin vv Centrum vzw) vermeldt volgende informatie: “Het zijn manschapsbunkers voor twee groepen (Doppelgruppenunderstand). Een groep (Gruppe) in het Duitse leger telde acht soldaten en een onderofficier. Het m7erendeel van de bunkers werd volgens een standaardplan (Regelbau) gebouwd en elk plan had een nummer. In dit geval zijn de twee bunkers van Sint-Kruis van het type Regelbau 622. Hieronder vindt u het grondplan van beide bunkers.”
◄ “De beide bunkers zijn standaard op één detail na. Gewoonlijk hebben de bunkers aan de buitenzijde van de pantserdeur twee antenne-nissen in de muur aan één deur. Hier zijn er geen antenne-nissen in de bunkers aanwezig. De bunkers zijn leeg op één filteronderdeel na, namelijk een HES 1.2 luchtfilter.”
De twee Duitse betonnen schutplaatsen stonden via een ondergrondse lijn in (telefonische) verbinding met de verdwenen bunker langs de Moerkerkse Steenweg 117 nabij de villa Molès Le Bailly, nu residentie Koelewey. Daar verbleven Fuhrparkkolonne-officieren.
De eenheid die in Brugge Sint-Kruis lag, was de Divisions-Nachschub-Führer 712 (de ravitaillering of logistiek van de 712de Infanterie Divisie. De Kommandeur der Divisions-Nachschub Truppen 712 was Haptmn. d. R. Lehmann Kurt die in Sint-Kruis sliep. De adjudant was Lt. d. R. Hill Wilhelm. De Abteilungsartz was Oberartz d.R. Fritsche, Dr. Helmut. De Wapenofficier (Offz. Waffen) was luitenant (W) Papendick en de Betaalmeester (Zahlmeister) was Oberzahim Jung, Leonhard.
Wens je meer info? Alle bunkertypes, dus ook de Regelbau 622, worden uitvoerig beschreven in het boek: Rudi Rolf (1983) Der Atlantikwall. Perlenschnur aus Stahlbeton, AMA Verlag.
2. Verdwenen WO-II-officierenbunker, Moerkerkse Steenweg 117 (ca 1943 - 1970)
De Duitse bezetter bouwde circa 1943 links van het kasteeltje van de familie Moles Le Bailly, nu Moerkerkse Steenweg 117, in of naast hun voortuin een betonnen bunker als verblijfplaats voor Duitse officieren. Die paalde aan de Moerkerkse Steenweg en was telefonisch verbonden met de twee groepsbunkers achter de school Mariawende in de Pastorieweg. Daarvan hebben we eigenlijk geen foto in onze collectie, behalve postkaarten met daarop de beboomde voortuin van de villa. Het landhuis en de bunker werden in de jaren 1970 gesloopt ten voordele van de bouw van het postkantoor en het appartement Koelewey op de hoek Wagenmakersstraat en Moerkerkse Steenweg.
►
Het buitenverblijf van de familie Moles Le Bailly langs de Moerkerkse Steenweg 117. Links ervan werd een bunker gebouwd. (gekopieerde foto uit Duyck René (1987), Sint-Kruis. Geschiedenis van de Brugse rand, p. 52. De originele foto wordt gezocht.
3. Een WO II-mitrailleurspost aan Eikenberg (circa 1942)
Aan Eikenberg nabij de Carrefour zijn naast het cohousingproject Eikenberg tussen het groen betonnen resten te zien van een mitrailleurpost of ‘Tobrukstand” die vermoedelijk circa 1942 is geïnstalleerd. De site, 27 m² groot, werd in 2009 opgenomen in de Inventaris Onroerend Erfgoed onder het nummer 77327
Een gelijkaardige tweede mitrailleurspost bevond zich volgens die tekst aan de huidige hoofdingang van de Marinekazerne op het einde van de Leopold Debruynestraat.
▲ WHSK-leden bij de overblijfselen van de mitrailleurspost in Eikenberg, november 2018.
4. Een WO-II-bunker tussen Polderstraat en Zuidervaartje?
Nabij de Blauwezaalhoek staat langs de Polderstraat een duidelijk zichtbare bunker. Tot in 2021 werd die bunker gedateerd tijdens WO I. Na de studie van de twee in 2021 gesloopte bunkertjes nabij De Blauwe Zaal zou die volgens Bouwkundig Erfgoed echter uit de Tweede Wereldoorlog kunnen zijn. Toch bespreken we de bewuste bunker bij ‘relicten uit WO I’, zolang daarover geen zekerheid bestaat.
