Leopold Debruyne stamt uit een oud molenaarsgeslacht dat zich in 1792 in Sint-Kruis kwam vestigen. De molensite zelf is veel ouder: reeds sinds circa 1610 stond er een staakmolen op Sijseels grondgebied, net aan de paallandengrens nabij de herbergen ’t Schaak, Drye Coninghen en Voormesele, in de oostelijke binnenhoek die gevormd wordt door de toenmalige Molenstraat - nu Leopold Debruynestraat - en de molenwegel (“het wegeltje“ of Leopold Debruynestraat 56-64). Ten oosten ervan liep in een grote bocht een kerkwegel, de huidige Schaakstraat. Zie hiervoor het fragment uit de Franse kadastrale kaarten van 1809 (SAB).

Verdere toekomst van de molen.

Zijn zoon Léon (17 april 1874 – 27 februari 1939) huwde op 12 november 1902 met Bertha Augusta Viane (°28 juni 1873), dochter van Joseph Viane (+ 13 aug 1896) en Eugenia Neyt. Zij verloren op 17 november 1906 een zoontje van amper zes maanden oud. Het was genoemd naar zijn overgrootvader, Robert. Diezelfde naam werd in 1910 opnieuw gegeven aan hun tweede zoon die dus ook Robert heette. Een derde zoon, André, werd geboren in 1913 en werd later bediende in de zaak.

Omdat dieselmotoren de functie van windmolens hadden overgenomen, stond de molen reeds jaren werkloos in het landschap. Vader Leon en zonen Robert en André verkochten daarom na het overlijden van hun (groot)vader Leopold de grond waarop de molen stond aan hun oom veehandelaar Ludovicus Van Hoorickx, die gehuwd was met tante Leontine Debruyne. Ludovicus en zijn zoon Arthur lieten de staakmolen in 1922 afbreken en bouwden daarop een koeienstal. Ze runden namelijk een koopmansbedrijf van hoornvee. Aan de overkant van het molenwegeltje kwam een weegbrug. Ze woonden in een statige grijs geplamuurde dubbele woning aan de zuidkant van de Leopold Debruynestraat. Ludovicus en zijn vrouw Rosalie Huys woonden in de ene helft en zoon Arthur en schoondochter Leontine in de andere helft van het herenhuis. Dat werd later een B&B en in 2020 afgebroken voor een parking van de Lidl. Het molenwegeltje bleef lange tijd een aardeweg die langs de school liep richting Schaakstraat. De wegel werd verhard en de molengrond werd verkaveld en bebouwd.

ANEKDOTE: diefstal van de eikenhouten traamkar van mulder (maalder) Leopold Debruyne in de nacht van 1 op 2 maart 1892. De wagen was grauw geschilderd en droeg het opschrift “Leopold Debruyne, Mulder, St-Kruis, Provincie Westvlaanderen’.  (zie hierboven) Uit de Gazette van Brugge, 5 maart 1892 (SAB)

De andere LEOPOLD DEBRUYNE (1845-1912)

Meerdere van elkaar afhankelijke publicaties, beginnend met Schouteet (1977), herhalen dat schepen Leopold Debruyne in 1912 zou zijn overleden. Dit berust echter op een persoonsverwisseling met zijn neef die bakker was. Die werd op 28 november 1845 geboren als zoon van bakker Martinus Debruyne, 38 j (1807-1866) en Cecilia Coleta De Backer, 28 jaar (1818-). Getuigen van de geboorteaangifte waren landbouwer Jacob Hoste, 52 jaar en herbergier Frans Hoste, 46 jaar. Martinus, zijn vader, is een broer van Robertus, vader van molenaar Leopold Debruyne.

Bakker Leopold Josephus Debruyne was vierde kind van een gezin van 7 bakkers: Louis (°30 maart 1840), Marie (°5 maart 1842), Joseph (°6 nov 1843), Leopold (°28  nov 1845), César (°19 juli 1847, tijdje in Gent gewoond tot 1866), Clemence (°22 april 1849 en overleden in 1860), Louise = Ludovica (°23 juli 1851). Helena Viane woonde in als dienstmeid, Eduard Lefever als bakker,

Bakker Leopold Debruyne woonde langs de Moerkerkse Steenweg 145, bleef ongehuwd en overleed op 28 juli 1912 als ‘rentenier’. (SAB, Akten Burgerlijke stand 7, Sint-Kruis 1912, overlijdens 047). Wellicht is hij de L. Debruyne die in 1888, 1894, 1897 en 1898 een gans jaar brood mocht leveren aan de gevangenis van Brugge (zie aanbestedingen Gazette van Brugge, 14 november 1887, 4 oktober 1897, enz..).

Het is wat met foute jaartallen bij schepen Leopold Debruyne. Een tweede fout staat nog steeds te lezen op een straatnaambord: daar staat dat hij tot 1927 schepen zou geweest zijn, maar toen was hij al zes jaar dood…