De watertoren (1961)
Schaakstraat 100, Sint-Kruis
Eric Colenbier, augustus 2023
Hét oriëntatiepunt van Sint-Kruis, naast de kerk, is wel de watertoren. Eigenlijk is een watertoren, toch die van het klassieke zuiltype zoals in Sint-Kruis, nuchter bekeken een grote waterkuip op poten met een omhulsel (de toren). De constructie is te zien op de foto die buurman Jean Van Nieuwenhuyse († 15 maart 2023) in het bouwjaar 1961 nam.
De achthoekige bakstenen torenschacht is volgens een oudere brochure van TMVW 41,65 m hoog, maar gezien het overlooppunt volgens de website van Farys 44,50 m is en zich daarboven nog een panoramazaal bevindt, moet de toren hoger zijn. Je moet 216 treden overwinnen om boven te geraken. Op de website van Farys kan je een virtueel bezoek brengen aan de watertoren.
Boven het reservoir bevindt zich een panoramazaal. Vandaaruit heb je een prachtig panoramisch zicht van 360° over de omgeving,
Vanwaar komt ons drinkwater eigenlijk? Volgens de site van Farys en de Vlaamse Milieumaatschappij: “Enerzijds oppervlaktewater dat uit rivieren, bronnen en meren komt. Anderzijds grondwater dat in de ondergrond zit. Als we het hebben over oppervlaktewater, is het leeuwendeel in Vlaanderen afkomstig uit het Albertkanaal, dat op zijn beurt water onttrekt uit de Maas.” Meer info hierover via deze link.
Door een hogedrukleiding wordt het water dat via Antwerpen in de leidingen onderaan de toren binnen komt, naar boven gepompt tot in het reservoir.
De kuip van Sint-Kruis is tien meter hoog en kan 1000 m³ drinkwater aan. Zij is even breed als de voet van de toren en heeft geen uitkraging. Het laagste punt (bodempeil) van het reservoir is op 34,30 m hoogte en het overlooppunt op 44,50 m. De massa water daarin geeft neerwaartse druk op de distributieleiding die met de nodige waterdruk drinkwater levert aan wie op het net is aangesloten. Door een gemotoriseerde afsluiter en een afloopbuis wordt automatisch geregeld dat de kuip steeds de gewenste hoeveelheid water bevat. Het beheer van deze toren valt onder Farys.
Langs de Schaakstraat werden een conciërgewoning en kantoren gebouwd. Ernest Vandevyvere (1933-2020) bewoonde de woning met zijn gezin.
◄ De vroegere conciërgewoning, Schaakstraat 100. De Delhaize lag toen voorbij de toren en kon worden bereikt via een oprit tussen de TMVW en een hamburgerzaak. Vandaag staat op de plaats van de conciërgewoning de huidige Delhaize met ondergrondse parking. (Aquarel naar foto, 1994; privébezit familie Vandevyvere)
Wie bouwde de toren?
De toren is ontworpen door de Brugse architect Jozef Lantsoght (19 juli 1912 – 28 december 1988), bewonderaar van de modernistische kunstenaar Le Corbusier, die ook graag met betonstructuren en baksteen werkte. Lantsoght is adept én docent van de Sint-Lucashogeschool in Gent. Hij liet zijn sporen na in de heropbouw van het Brugse ommeland na W.O. II en in de stadsuitbreiding van het noorden van Brugge in de jaren 1950-1960. Hij ontwierp voordien o.a. de kerk Onze-Lieve-Vrouw-Ter-Duinen in Koksijde (1956), cinema Richelieu-Kennedy in Brugge (1946), de gebouwen van de veemarkt in Sint-Pieters-Brugge (1953-’54), de kunstenaarswoning van Rik Slabbinck (1945) in de Sint-Pietersmolenstraat Brugge en het Oud Gemeentehuis van Zedelgem.
Bronnen: https://inventaris.onroerenderfgoed.be/personen/3257 en een tekst opgesteld door TMVW ‘watertoren Brugge Sint-Kruis’, zonder jaartal. (collectie WHSK)
Meer info?
- Van Craenenbroeck W. (1991) Eenheid en verscheidenheid, watertorens in België, p. 70.
-
Brochure 'Drinkwatervoorziening in Vlaanderen: organisatie en een blik vooruit'
-
Virtueel bezoek aan onze watertorens in Brugge Sint-Kruis, Gent en Asse en aan ons drinkwaterproductiecentrum in Oostende (klik telkens op het pijltje en je kunt virtueel de buitenkant en de binnenkant van de toren bekijken, een 360° zicht krijgen van op de toren toestand in 2022, enz…)