PROJECT SCHEPENAKTEN VAN DE HEERLIJKHEID MALE 1549-1565
Zin om mee te werken aan het ontsluiten van schepenakten van Male tussen 1550 en 1565?
Of ben je benieuwd naar de inhoud?
Hoe leefden de Malenaars bijna vijfhonderd jaar geleden? Wie deelde de lakens uit? Wie woonde waar? Wie verkocht aan of erfde van wie? Wie vocht met wie een vete of geschil uit? Hoe zaten de Maalse families in elkaar? Daarop krijgt Werkgroep Heemkunde Sint-Kruis (WHSK) langzaam zicht door analyse van het zestiende-eeuwse schepenregister van de Stede Heerlijkhede ende Parcke van Male.
Het register bevat 352 folio’s die de WHSK liet scannen, goed voor minstens evenveel akten. De kosten zijn het waard, want eindelijk krijgen we stilaan een gedetailleerde inzage in de geschiedenis van het afgebakende zelfstandige gebied Male, dat ook deel uitmaakte van de parochie Sint-Kruis. De periode is boeiend omdat we vanaf 1555 de opvolging hebben van feitelijke eigenaar keizer Karel V door koning Filips II, in 1558 de verkoop van de heerlijkheid door Filips II aan zijn geldschieter baron Juan Lopez Gallo als afbetaling van een lening en in die jaren de eerste effecten van de godsdiensttwisten.
“Het register loopt over de jaren 1549 tot 1565, zeg maar het midden van de zestiende eeuw”, aldus Ludo Vandamme die het project coördineert. “Met onze groep vrijwilligers lezen we akte na akte, verzamelen we al deze puzzelstukjes en reconstrueren we zo Male zoals het vijfhonderd jaar geleden was. Families komen tot leven en het landschap met zijn hoeven, huizen en akkers wordt in kaart gebracht. Ultiem willen we dit alles samenbrengen in een boek over Male anno 1550.”
Ludo Vandamme, coördinator van het project
“In het begin vraagt het doorzetting en geduld en ook wat discipline om vertrouwd te raken met het handschrift en de afkortingen van de toenmalige griffier en met de geëigende juridische termen. Reeds na een tiental akten raak je ermee vertrouwd en gaat het lezen en interpreteren sneller. Anny, met wie ik mag samenwerken, is een lucide tachtiger die het ervaart als een nuttige hersentraining. Dat is het ook. Leuk is dat je meteen ook inzicht krijgt in het zestiende-eeuwse Vlaanderen, meer concreet Male. Telkens ik het schepenhuis in Male passeer, denk ik: ‘Hier werd dit dus wellicht bedisseld’. Dat je met zijn tweeën werkt, is stimulerend. Het doet me iets te beseffen dat we op die manier meebouwen aan een historisch project. Momenteel is de jongste vrijwilliger 43 jaar. Er staat dus geen leeftijd op.”
Eric, vrijwilliger
Per twee de tijdscapsule in
Dit oudst bekende volledige schepenregister van Male wordt in duo’s ontleed. Bedoeling is tegen 2030 de klus te hebben geklaard; kwestie van een horizon te hebben. De kans tot slagen vergroot naarmate het aantal medewerkers toeneemt. Wie zich aangesproken voelt en ook op regelmatige basis als vrijwilliger wil meewerken aan dit waardevolle paleografisch project, kan zijn of haar naam opgeven bij coördinator Ludo Vandamme.
Een tweetal keer per jaar komt de volledige groep samen om ervaringen uit te wisselen en de werkwijze bij te sturen. Wie nu aansluit, zal al profiteren van die ervaring. Alle gegevens worden door Ludo zorgvuldig en professioneel geordend in groeiende overzichten (prosopografie of namenregister, toponiemen, regesten (=syntheses van de akten), begrippenlijst,...).
◄ Vrijwilligers buigen zich over de geschiedenis van Male: vlnr. Bart Compernol, Jan De Schoolmeester, Wilfried Kimpe, Eric Colenbier, Anny Dauw en Ludo Vandamme.
►
De eerste pagina van het register met de schepenakten van Male, 1549. Wat op het eerste gezicht cryptisch lijkt, laat zich na een tijdje vlot lezen. Een onbekende wereld gaat open.
"Na een inleidend vormingsmoment kan je ook zelf aan de slag. Voorkennis is niet nodig, wel tijd, geduld en goesting om je met de teletijdmachine bijna vijfhonderd jaar terug in de tijd te begeven, naar Male zoals het toen was.”
Ludo, coördinator
▲In de schepenakten komen het Hooghuis en de buurhuizen, evenals de eigenaars en de pachters, regelmatig aan bod.
Perkamenten kaft van de bundel schepenakten
(RAB, Heerlijkheid Male, nr. 45) ▼
